Unieważnienie małżeństwa to proces prawny, który pozwala na stwierdzenie, że małżeństwo nigdy nie istniało w sensie prawnym. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, istnieją określone przesłanki, które muszą być spełnione, aby sąd mógł orzec unieważnienie małżeństwa. W niniejszym artykule omówimy podstawy prawne unieważnienia małżeństwa, przesłanki, które muszą być spełnione, oraz procedurę sądową związaną z tym procesem.

Podstawy prawne unieważnienia małżeństwa

Unieważnienie małżeństwa w Polsce jest regulowane przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z przepisami tego kodeksu, małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli istnieją określone przesłanki, które wskazują na to, że małżeństwo zostało zawarte w sposób niezgodny z prawem. Warto zaznaczyć, że unieważnienie małżeństwa różni się od rozwodu, ponieważ w przypadku unieważnienia małżeństwo jest traktowane tak, jakby nigdy nie istniało.

Podstawy prawne unieważnienia małżeństwa można podzielić na kilka kategorii:

• Wady oświadczenia woli: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków zawarło je pod wpływem błędu, groźby lub przymusu. Na przykład, jeśli jedno z małżonków zostało zmuszone do zawarcia małżeństwa pod groźbą użycia przemocy, małżeństwo może zostać unieważnione.
• Brak zdolności do zawarcia małżeństwa: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków nie miało zdolności do zawarcia małżeństwa. Przykłady obejmują sytuacje, w których jedno z małżonków było niepełnoletnie, ubezwłasnowolnione lub już pozostawało w związku małżeńskim.
• Pokrewieństwo: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli małżonkowie są ze sobą spokrewnieni w linii prostej lub są rodzeństwem. Prawo polskie zabrania zawierania małżeństw między bliskimi krewnymi.
• Bigamia: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków pozostawało już w związku małżeńskim w momencie zawarcia nowego małżeństwa. W Polsce bigamia jest nielegalna i stanowi podstawę do unieważnienia małżeństwa.

Przesłanki unieważnienia małżeństwa

Aby sąd mógł orzec unieważnienie małżeństwa, muszą być spełnione określone przesłanki. Przesłanki te są ściśle określone przez prawo i muszą być udowodnione w toku postępowania sądowego. Poniżej przedstawiamy najważniejsze przesłanki unieważnienia małżeństwa:

• Błąd co do tożsamości: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków zawarło je pod wpływem błędu co do tożsamości drugiego małżonka. Na przykład, jeśli jedno z małżonków ukryło swoją prawdziwą tożsamość, małżeństwo może zostać unieważnione.
• Groźba lub przymus: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków zawarło je pod wpływem groźby lub przymusu. Przykładem może być sytuacja, w której jedno z małżonków zostało zmuszone do zawarcia małżeństwa pod groźbą użycia przemocy.
• Brak zgody: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków nie wyraziło zgody na zawarcie małżeństwa. Na przykład, jeśli jedno z małżonków było nieświadome, że zawiera małżeństwo, małżeństwo może zostać unieważnione.
• Niepełnoletność: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków było niepełnoletnie w momencie zawarcia małżeństwa. W Polsce minimalny wiek do zawarcia małżeństwa wynosi 18 lat, chociaż w wyjątkowych przypadkach sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa przez osobę, która ukończyła 16 lat.
• Ubezwłasnowolnienie: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków było ubezwłasnowolnione w momencie zawarcia małżeństwa. Ubezwłasnowolnienie oznacza, że osoba nie miała zdolności do podejmowania decyzji prawnych.
• Bigamia: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli jedno z małżonków pozostawało już w związku małżeńskim w momencie zawarcia nowego małżeństwa. W Polsce bigamia jest nielegalna i stanowi podstawę do unieważnienia małżeństwa.
• Pokrewieństwo: Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli małżonkowie są ze sobą spokrewnieni w linii prostej lub są rodzeństwem. Prawo polskie zabrania zawierania małżeństw między bliskimi krewnymi.

Procedura sądowa unieważnienia małżeństwa

Procedura unieważnienia małżeństwa w Polsce jest skomplikowana i wymaga przeprowadzenia postępowania sądowego. Poniżej przedstawiamy kroki, które należy podjąć, aby uzyskać unieważnienie małżeństwa:

• Złożenie pozwu: Pierwszym krokiem w procedurze unieważnienia małżeństwa jest złożenie pozwu do sądu. Pozew może złożyć jedno z małżonków lub prokurator. W pozwie należy wskazać podstawy prawne unieważnienia małżeństwa oraz przedstawić dowody na poparcie swoich twierdzeń.
• Postępowanie dowodowe: Po złożeniu pozwu sąd przeprowadza postępowanie dowodowe, w trakcie którego strony mogą przedstawiać dowody na poparcie swoich twierdzeń. Dowody mogą obejmować zeznania świadków, dokumenty, ekspertyzy biegłych itp.
• Orzeczenie sądu: Po zakończeniu postępowania dowodowego sąd wydaje orzeczenie w sprawie unieważnienia małżeństwa. Jeśli sąd uzna, że istnieją przesłanki do unieważnienia małżeństwa, wyda orzeczenie unieważniające małżeństwo. W przeciwnym razie oddali pozew.
• Skutki unieważnienia małżeństwa: Unieważnienie małżeństwa ma skutki prawne, które są podobne do skutków rozwodu. Małżonkowie przestają być małżeństwem, a ich majątek wspólny zostaje podzielony. W przypadku unieważnienia małżeństwa dzieci zrodzone z tego małżeństwa zachowują swoje prawa, a sąd może orzec o obowiązku alimentacyjnym jednego z małżonków wobec drugiego.

Unieważnienie małżeństwa jest skomplikowanym procesem prawnym, który wymaga spełnienia określonych przesłanek i przeprowadzenia postępowania sądowego. Warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rodzinnym, aby uzyskać profesjonalną pomoc i wsparcie w trakcie tego procesu.